Elke pabostudent is in staat om zijn muzikaliteit te ontwikkelen. Alle studenten op de pabo: een groeiende muzikale mindset!

Overtuiging

Een meerderheid van de studenten op de PABO is ervan overtuigd dat het bij muziekles gaat om een talent dat ze niet hebben.
Studenten krijgen juist meer zelfvertrouwen door succeservaringen die ze opdoen in betekenisvolle situaties bijvoorbeeld in de werklessen en in de stage.

Waar zit het ‘m in?

Bijvoorbeeld door het modulaire systeem op onze pabo, zat er tussen de tijd van het eerstejaars en het tweedejaars muziekaanbod, 9 maanden. In die tijd ‘vergaten’ studenten hun muzikale kennis en vaardigheden te trainen waardoor ze zich niet of nauwelijks ontwikkelen.

Maar ja: je kan wel leren voor een toets maar als je niet weet hoe je de kennis en vaardigheid kan ‘behouden’, kan verankeren, dan ‘leer’ je dus niet voor de lange termijn. Om echt te ‘leren’, zal je de meerwaarde van muziekonderwijs moeten inzien en zal je de overtuiging moeten krijgen dat iedereen muzikaal is en zich muzikaal kan ontwikkelen, ook jijzelf!

Hoe krijg je een competentiegevoel: ”Ik kan het”?

Een gevoel van competentie krijg je door een samenspel van factoren: voldoende uitdaging, ruimte om te laten zien wat je kan, aanbod van ondersteuning en de grenzen en de juiste toetsen (Stevens, 2004). Voor muziek zijn oefenen en het herhalen van die kennis en vaardigheid heel belangrijk. Je leert namelijk echt een nieuwe (muziek) taal.

Het is dus van belang om studenten ervan te overtuigen dat systematisch en structureel oefenen belangrijk is voor het op niveau houden en ontwikkelen van muzikale kennis en vaardigheden.

Kennis vaardigheid én attitude

Dit gaf aanleiding te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om ook onderwijs te verzorgen rondom het ontwikkelen van een attitude, een muzikale én groeiende mindset.

Muzikaliteit en mindset

Zowel groepsleerkrachten als studenten zijn vaak niet overtuigd van hun muzikaliteit en laten zich belemmeren door eigen overtuigingen of oordeel hierover. Carol Dweck (2005) noemt dit de ‘vaste (fixed) mindset’. Als er ooit iemand kritisch is geweest over het muzikale gedrag van de student is de motivatie om muziek te leren vaak levenslang verstoord. Echter, iedereen is muzikaal en kan zijn muzikaliteit ontwikkelen (Honing,2015).

Als de leerstof niet aansluit bij het muzikale ontwikkelingsniveau zal je geen succeservaring opdoen en geneigd zijn om ‘op te geven’. Gevoelens van falen en mislukken zorgen voor een lichamelijke kettingreactie waardoor je een gevoel van ‘vechten, vluchten of bevriezen’ krijgt. Je komt terecht in de zogenaamde ‘leerkuil’ en komt daar dan moeilijk uit door gevoelens van schaamte of hopeloosheid.

Het is moeilijk om met zo’n naar gevoel in je lijf, door te zetten, om hulp te vragen en te blijven oefenen maar toch is dat precies wat er moet gebeuren!

Mindset veranderen

De muziekdocent kan je leren om je attitude te veranderen naar een groeiende muzikale mindset (Dweck, 2004, 2016).

Handvatten voor het ontwikkelen van een groeiende mindset zijn gebaseerd op 5 items; leren vallen en opstaan, inzet concreet maken, omgaan met feedback, nadenken over metacognitie en groeiende mindset taal leren gebruik (Hymer en Gershon, 2017). Een aantal muziekdocenten op verschillende pabo’s heeft meegedacht over hoe deze items een plaats kunnen krijgen binnen het muzieklesaanbod op de Pabo en bij de begeleiding in de stage.

Bevindingen

Studenten geven aan dat door de mindsettraining hun mindset gegroeid is en dat hun muzikaal zelfvertrouwen een positieve impuls heeft gekregen. De studenten geven ook aan dat dit groeiproces meer tijd nodig heeft en dat systematische reflectie op de groeiende muzikale mindset een onderdeel zal moeten blijven van de muziekwerklessen én van de begeleiding in de stage. Ze geven unaniem aan de waarde van de groeiende mindset te omarmen en zien deze muzikale mindsettraining als een startpunt van het veranderen van hun belemmerende muzikale overtuigingen naar muzikale groeikansen.

Een neveneffect is hopelijk ook dat de groepsleerkrachten ook uitleg van stagiaires krijgen over de groeiende muzikale mindset waardoor onze kinderen hopelijk  ‘nog Meer Muziek in de Klas’ krijgen!

Wil je weten hoe je als docent of student je muzikale mindset kan veranderen, lees dan het hele onderzoek.

Anne-Marie Smeets-Sloekers

Opleidingsdocent muziek Pedagogische Hogeschool De Kempel Helmond.

Dit onderzoek was onderdeel van de opleiding Master Leren en Innoveren 2017-2018